“De kunst van het ongelukkig zijn” is een prachtige illustratie van de paradoxen van het bestaan. De Wachter begint zijn boek met het onderzoeken wat ‘geluk’ nu eigenlijk is en daarin laat hij vooral zien hoe bijzonder geluk samenhangt met ongeluk. Juist in donkere tijden er voor iemand zijn of het ervaren dat iemand er voor jou is in donkere tijden: dat is geluk. De kunst van het ongelukkig zijn is een oproep om anderen toe te laten in jouw pijn en verdriet en oprecht te luisteren naar het verdriet van de pijn van de ander.
Dit is precies ook wat het Ministerie nastreeft. Met Warme Woorden iemand een hart onder de riem steken. Met de Camini de intimiteit van de stilte en verhalen met elkaar delen. Het gaat mij niet om de zoektocht naar geluk zonder startpunt, maar het gaat om deze zoektocht in de wetenschap dat we allemaal onze kwetsuren hebben. Dat is de centrale vraag in het Ministerie.
Hoe je geluk definieert is bepalend voor het verhaal dat volgt. De definitie die De Wachter aan ‘geluk’ geeft komt in het boek De logica van geluk meer overeen met ‘plezier’. Kortstondige behoeftebevrediging door het kopen van iets moois. De snelle suikers van geluk. Dat geeft soms een zwartgallig beeld van de samenleving die in een negatief hedonisme -puur egocentrisch genieten- dreigt op te gaan.
Dit laat overigens onverlet dat De Wachter enkele krachtige boodschappen achterlaat:
- De terreur van het geluk maakt gelukkig zijn tot een individuele verantwoordelijkheid. Pech, gezondheid en verdriet worden gereduceerd worden tot verkeerde keuzes (p22).
- Heb oog voor andermans verdriet en erken dat het leven niet altijd leuk is, of hoeft te zijn (p35).
- Je bent niet ziek als je ongelukkig bent. Ongeluk maakt deel uit van het leven, en ermee omgaan is levensbelangrijk (p39).
- Val voor herstel terug op Kairos-tijd (subjectief beleefde tijd) en niet op Chronos-tijd (de objectieve kloktijd) (p51). Dit sluit prachtig aan bij de kernwaarden van het Gelukkigerwijspad.
- Probeer zorgzaam te leven met oog voor het geluk van de ander (p85).
- Maak je zorgen over onrecht -dat is jouw geweten dat spreekt- en laat je daardoor niet uit het veld slaan p(100,101). Leo Bormans zegt dit zo mooi: Do worry, be happy!
In 2020 wil ik een nieuwe landkaart Op weg naar geluk ontwerpen, voor het 7-jarig bestaan van het Ministerie van Geluk, Welbevinden en Plezier. Daarvoor lees ik graag weer nieuwe boeken zoals deze. Heb je tips voor mij, stuur die graag door!